Ζωτικά Σημεία

            Μετρώντας τα ζωτικά σημεία μπορούμε να έχουμε μια αξιόπιστη εκτίμηση για την κατάσταση του τραυματία, τα ευρήματα θα μας οδηγήσουν στην απόφαση για την θεραπεία και μπορούμε να καταλάβουμε την αποτελεσματικότατα των θεραπειών.

            Λέγονται ζωτικά σημεία γιατί δίνουν μια ένδειξη για την κατάσταση του τραυματία και αυτά είναι:

·         Θερμοκρασία

·         Σφυγμός

·         Αρτηριακή πίεση

·         Αναπνοή

            Oποιαδήποτε παρέκκλιση από τις φυσιολογικές τιμές είναι ένα σημάδι διαταραχής από τον οργανισμό.

            Οι αλλαγές με την πάροδο του χρόνου είναι πάρα πολύ σημαντικές όσο και η μέτρηση από μόνη της.

            Εκτός των προαναφερθέντων ζωτικών σημείων, παρακολουθούμε επιπλέον τον Ρυθμό τριχοειδικής επαναπλήρωσης - CRT (CAPILLARY REFILL TIME) και το χρώμα του δέρματος.

Ας τα δούμε αναλυτικά.

Θερμοκρασία:

            Θερμοκρασία Πυρήνα ονομάζουμε το αποτέλεσμα της ισορροπίας μεταξύ παραγωγής θερμοκρασίας και απώλειας θερμοκρασίας.

            Ο υποθάλαμος είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση επιταχύνοντας ή καθυστερώντας τον κυτταρικό μεταβολισμό.

Άυξηση του μεταβολισμού = αύξηση της θερμοκρασίας.

            Η θερμοκρασία διανέμεται μέσω του αίματος και χάνεται μέσω του δέρματος, των πνευμόνων, της αναπνοής και των εκκρίσεων. Αν διαταραχθεί η ισορροπία, παρεκκλίνει η θερμοκρασία του πυρήνα.

            Η φυσιολογική θερμοκρασία του πυρήνα στους περισσότερους ανθρώπους είναι : 37.0°C= 98.6°F.

Η θερμοκρασία διαφέρει ανάλογα με το σημείο απ όπου λαμβάνεται. Από το ορθό είναι η ακριβέστερη και από μασχάλη ή το στόμα πέφτει 1 βαθμό χαμηλότερα.

            Πυρετός είναι η αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από το φυσιολογικό επίπεδο > 37.8°C / 100°F (Στόμα)

            Υποθερμία είναι η μείωση της θερμοκρασίας κάτω από το φυσιολογικό επίπεδο < 36.0°C / 96.8°F και μπορεί να προκληθεί από:

·         Καταπληξία

·         Υποσιτισμό

·         Παρατεταμένη ασθένεια

·         Έκθεση στο περιβάλλον

Η θερμοκρασία μπορεί να μετρηθεί από:

·         Το στόμα

·         Το ορθό

·         Τις μασχάλες

·         Τα αυτιά

·         Το μέτωπο

            Οι μέθοδοι εξαρτώνται από την ηλικία του ασθενή, την φυσική κατάσταση του ασθενή και τον διαθέσιμο εξοπλισμό.

            Μέτρηση θερμοκρασίας απο το στόμα είναι η βολικότερη μέθοδος σε ασθενείς που διατηρούν τις αισθήσεις τους. Αν ο ασθενής έφαγε ή ήπιε ή κάπνιζε περιμένετε 15’. Όταν χειρίζεστε θερμόμετρα, τα κρατάτε μόνο από την άκρη του κορμού τους.

            Μέτρηση θερμοκρασίας απο το ορθό είναι η ακριβέστερη μέθοδος μέτρησης, για νεογνά και νέους ασθενείς, αναίσθητους / ανταναπόκριτους ενήλικες και σε ασθενείς με υποψία υποθερμίας / θερμοπληξίας.

Μη επιλέγετε αυτή τη μέθοδο σε ασθενείς που έχουν προβλήματα με το ορθό.

            Μέτρηση θερμοκρασίας απο τη μασχάλη μόνο όταν η θερμοκρασία δεν μπορεί να ληφθεί με άλλες μεθόδους.

Κατά τη καταγραφή της θερμοκρασίας πάντα χρησιμοποιούμε δεκαδικό σύστημα π.χ. 37.1°C και πάντα να αναγράφεται από ποιο σημείο μετρήθηκε η θερμοκρασία π.χ. 37.1°C (R) or (O) or (A).

(R = Rectal/Ορθό, O=Oral/Στόμα, A=Axillary/Μασχάλη)

Υπάρχουν πολλών ειδών θερμόμετρα. Ηλεκτρικά, με αλκοόλη ή υδραργύρου, μίας χρήσης (π.χ. 3M TEMPA-DOTTM) κλπ.

Σφυγμός:

            Είναι η διαστολή και συστολή μιας αρτηρίας που προκαλείται από τον καρδιακό χτύπο και είναι συνήθως ρυθμικός. Όταν η καρδιά συσπάται, το αίμα αναγκάζεται να κινηθεί μέσα στις αρτηρίες. Προκαλεί διαστολή στις αρτηρίες και μετριέται ως βοήθημα στον καθορισμό της κατάστασης ενός ασθενή σε σύγκριση με τον κανονικό ρυθμό καρδιακού χτύπου.

Ο σφυγμός μπορεί να ψηλαφηθεί σε σημεία όπου η αρτηρία είναι κοντά στο δέρμα ή βρίσκεται κοντά σε οστό:

·         Καρπός (κερκιδικός)

·         Λαιμός (καρωτιδικός)

·         Βουβωνική (μηριαία)

·         Άνω άκρο (βραχιόνιος)

·         Εσωτερικά του αστραγάλου (οπίσθια κνημιαία)

·         Πάνω μέρος του ποδιού (ραχιαία του ποδός)

 Ο φυσιολογικός σφυγμός είναι:

·         Αριθμός (bpm)

·         Ρυθμός (παύσεις μεταξύ του παλμών)

·         Δύναμη (διαστολή=όγκος αίματος), ένας δυνατός παλμός εντοπίζεται εύκολα εξαιτίας του μεγάλου όγκου αίματος που αντλείται

Ο μέσος ρυθμός σε έναν ενήλικα είναι μεταξύ 60 - 80 χτύπων το λεπτό [PULSE BEATS PER MINUTE (bpm)]

Ο μη φυσιολογικός ρυθμός ονομάζεται:

·         Βραδυκαρδία (Αργότερος από τον φυσιολογικό)

·         Ταχυκαρδία (Γρηγορότερα από το κανονικό)

            Όταν ο ρυθμός είναι κάτω από 60 bpm, μιλάμε για βραδυκαρδία. Αυτό μπορεί να το συναντήσουμε σε ασθενείς με καρδιακές παθήσεις εξαιτίας των φαρμάκων. Οι αθλητές μπορεί να έχουν φυσιολογικό ρυθμό κάτω απο 60 bpm.

            Όταν ο ρυθμός είναι πάνω από 100 bpm, μιλάμε για ταχυκαρδία.  Αυτό μπορεί να συμβαίνει από φυσιολογικά αίτια, αισθήματα, άσκηση, πόνο, παθολογικά αίτια, πυρετό και καταπληξία.

Η διαδικασία μέτρησης αναλόγως σημείου, όπως παρακάτω:

·         Εντοπίστε το σημείο του σφυγμού.

·        Ψηλαφίστε τον σφυγμό τοποθετώντας τα 2 πρώτα δάχτυλα (όχι τον αντίχειρα) στο σημείο που εντοπίστηκε.

·         Μετρήστε για ένα λεπτό αριθμό, ρυθμό και δύναμη.

·         Καταγραφή.

Πίεση του Αίματος:

            Είναι η πίεση που ασκείται από το αίμα στα τοιχώματα των αγγείων. Όλα τα μέρη του κυκλοφορικού συστήματος βρίσκονται κάτω από μεγάλη πίεση. Η πίεση του αίματος συνήθως αναφέρεται στην αρτηριακή πίεση.

Η πίεση του αίματος είναι παράγωγο της:

·         Δύναμης που παράγεται από τη σύσπαση των κοιλίων.

·         Την ποσότητα του αίματος που αντλείται από την καρδιά.

·         Την αντίσταση που υπάρχει στα αγγεία μέσα στα οποία ρέει το αίμα.

Μετρώντας την πίεση παίρνουμε τις εξής πληροφορίες:

·         Την αποτελεσματικότητα συστολής της καρδιάς.

·         Την επάρκεια του όγκου του αίματος.

·         Την παρουσία οποιασδήποτε παρεμβολής.

            Μετρώντας την πίεση του αίματος προκύπτουν 2 διαφορετικές τιμές και καταγράφονται ως κλάσμα. Η συστολική πίεση είναι σχετική με τη συστολή των κοιλίων της καρδιάς και η διαστολική πίεση είναι σχετική με την χαλάρωση (διαστολή) των κοιλίων της καρδιάς.

            Η πίεση σε ένα υγειές άτομο είναι περίπου 120/80 χιλιοστά υδραργύρου - mmHg).

·         120mmHg είναι η φυσιολογική συστολική πίεση.

·         80mmHg είναι η φυσιολογική διαστολική πίεση.

(Στις γυναίκες είναι : 110/70mmHg)

Παράγοντες που επηρεάζουν την πίεση (BP):

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ	ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
Ηλικία	Φάρμακα
Φύλλο	Αρρώστιες
Σωματότυπος	Αιμορραγία
Άσκηση	Ενδοκρανιακή πίεση
Πόνος /συναίσθημα	Καρδιακός επιπωματισμός

            Για να μετρήσουμε την πίεση χρειαζόμαστε σφυγμομανόμετρο και στηθοσκόπιο. Στο πεδίο της μάχης όμως, μπορεί να υπολογιστεί σύμφωνα με την παρουσία σφυγμού στα διάφορα σημεία του σώματος. Δεν απαιτείται εξοπλισμός και είναι μια άμεση λύση.

            Αν αισθάνεστε τον κερκιδικό σφυγμό, η συστολική πίεση είναι τουλάχιστον 80mmHg.

            Αν δεν υπάρχει κερκιδικός σφυγμός αλλά αισθάνεστε μηριαίο σφυγμό, τότε η συστολική πίεση είναι τουλάχιστον 70mmHg.

            Αν δεν υπάρχει ούτε κερκιδικός, ούτε μηριαίος σφυγμός αλλά έχουμε καρωτιδικό, τότε η συστολική πίεση είναι τουλάχιστον 60mmHg.

            Υπέρταση είναι η συνεχής αυξημένη πίεση (BP >160/100 mmHg). Μπορεί να προκαλέσει ζημιά στον εγκέφαλο, τα εσωτερικά όργανα, την καρδιά και τον αμφιβληστροειδή των ματιών.

           

            Υπόταση είναι η συνεχής χαμηλή συστολική πίεση (BP <100 mmHg). Συσχετίζεται με τα συμπτώματα του σοκ ή κυκλοφορική δυσλειτουργία σε τραυματίες.

Αναπνοή:

            Η αναπνοή είναι η διαδικασία κατά την οποία το Ο2 και το CO2 εναλλάσσονται στο σώμα. Ο ρυθμός αναπνοής διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, την άσκηση, το άγχος, αισθήματα, πόνο, φάρμακα, κλπ. Ο φυσιολογικός ρυθμός αναπνοής ονομάζεται εύπνοια και είναι:

·         12-20 /min για ενήλικες.

·         18- 22 / min για έφηβους.

·         22-28 / min για παιδιά.

·         30 ή παραπάνω / min για νεογνά.

CRT:

Η τριχοειδική αναπλήρωση (CAPILLARY REFILL TIME), είναι μια πολύ απλή τεχνική για να ελέγξουμε το κυκλοφορικό. Τσιμπάμε/πιέζουμε το νύχι του ασθενή και αυτό ασπρίζει. Το αφήνουμε και μετράμε πόση ώρα θα κάνει για να ξανα κοκκινίσει. Φυσιολογική τιμή για αυτόν τον έλεγχο είναι 1-2 δευτερόλεπτα. Καθυστέρηση στην αναπλήρωση δείχνει αργή διάχυση εξαιτίας υποογκαιμικής Καταπληξίας ή υποθερμίας.

 Χρώμα του Δέρματος:

            Η εκτίμηση του χρώματος είναι σημαντική.

·         Ερυθρότητα. Π.χ. Πυρετός, μόλυνση, αλλεργίες, υπέρταση, θερμοπληξία, εγκαύματα…

·         Χλωμό. Π.χ. Συναισθηματικό στρες, φόβος, ανεμία, χαμηλή πίεση ή υποογκαιμική καταπληξία..

·         Κιτρινάδα. Π.χ. Πρόβλημα με το συκώτι (ίκτερος ή ηπατίτιδα)

·         Μελανιές ή μπλε/μαύρα σημάδια. Π.χ. θρωμβομένο αίμα στην περιοχή, αιμοφιλία.

·         Κυάνωση. Π.χ. Σοβαρό πρόβλημα στην αναπνοή και καρδιακή ανεπάρκεια (όταν η αιμοσφαιρίνη δεν οξυγονώνεται, τόσο το αίμα όσο και το δέρμα, ειδικά τα νύχια και τα χείλια μπλεδίζουν)

             Όλα τα ευρήματα συνδυασμένα μας δείχνουν την κατάσταση του τραυματία. Πάρτε τα ζωτικά σημεία τακτικά και καταγράψτε τα. Μην τα υποτιμάτε.

            Παίρνοντας τα ζωτικά σημεία μόνο μια φορά είναι σαν παίρνετε μια φωτογραφία του ασθενή εκείνη την στιγμή. Πολλά ζωτικά σημεία μας δείχνουν την πορεία του ασθενή, τι θεραπείες χρειάζεται, πόσο αποτελεσματικές είναι οι θεραπείες και ποιο είναι το πιθανό αποτέλεσμα για τον ασθενή.