Ιμάντας Ίσχαιμης Περίδεσης - Tourniquet

    Το τουρνικέ, είναι μια συσκευή που περιορίζει την αρτηριακή και φλεβική ροή, ασκώντας πίεση. Υπάρχουν τουρνικέ (tourniquet ή tq) άκρου και κορμού τα οποία χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες (surgical, emergency και rehabilitation). Εμάς μας ενδιαφέρει η δεύτερη κατηγορία (emergency).

    Το τουρνικέ όμως,  δεν είναι κάτι το καινούριο. Υπήρξε διαφορετικής μορφής και κάποιες φορές με διαφορετικό σκοπό, εργαλείο σε διαφορετικούς τομείς.

   Κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον 4ο αι. πΧ, χρησιμοποιούνταν τουρνικέ για να σταματήσει η αιμορραγία των τραυματιών. Οι Ρωμαίοι, τα χρησιμοποιούσαν κυρίως σε ακρωτηριασμούς. Φυσικά, αυτά τα τουρνικέ ήταν διαφορετικής τεχνολογίας από τα σημερινά.

    Το 1718, ο γάλλος χειρούργος Jean Louis Petit, εφήυρε μια συσκευή για τον περιορισμό κυκλοφορίας του αίματος στα χειρουργεία. Πριν από αυτή την εφεύρεση, το τουρνικέ ήταν ένας απλός βρόχος που έσφιγγε στρίβοντας ένα ραβδί. Έτσι βγήκε η ονομασία τουρνικέ (tourniquet, από το tourner = to turn).

   Το 1785 ο Sir Gilbert Blane συνηγόρησε στο να έχει στην μάχη, κάθε ναύτης του Βασιλικού Ναυτικού, ένα τουρνικέ πάνω του.

   Ο Joseph Lister πιστεύεται οτι ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τουρνικέ για να δημιουργήσει αναίμακτο χειρουργικό πεδίο το 1864. Ο ίδιος, επίσης, πρότεινε την ανύψωση μέλους πριν τη χρήση του τουρνικέ.

    Ο August Bier χρησιμοποίησε δύο τουρνικέ για να δημιουργήσει τοπική αναισθησία το  1908. 

    Υπάρχουν κάποιοι μύθοι γύρω από την χρήση του TQ, όπως:

• "Θα χαθεί το άκρο αν χρησιμοποιήσουμε τουρνικέ"
  Αυτή η περίπτωση είναι πολύ σπάνια και φυσικά ακόμη και σε περίπτωση που ίσχυε κάτι τέτοιο, θα προτιμούσαμε να σώσουμε τη ζωή παρά το άκρο. Όμως, υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις όπου ενώ τραυματίες έχουν τοποθετήσει τουρνικέ για περισσότερες απο 8 ώρες, το άκρο δεν χάθηκε. Οι περιπτώσεις όπου το άκρο χάθηκε, συνδέονται με τραυματισμούς από πυροβολισμό, έκρηξη κλπ και όχι από τον περιορισμό της αιμάτωσης του άκρου.
• "Οι ζώνες μπορούν να μετατραπούν σε τουρνικέ"
  Είναι υπερβολικά δύσκολο να περιορίσεις την κυκλοφορία του αίματος με ζώνη  και παρά τη δύναμη που θα ασκηθεί στη ζώνη και την πόρπη, δεν θα είναι αρκετά σφικτό. Το να στρίψεις μια ζώνη με αυτοσχέδιο μοχλό, θα είναι αδύνατο λόγω του υλικού της.

Για ποιό λόγο όμως, είναι χρήσιμο το τουρνικέ;

    Στη Βαγδάτη το 2006, 31 ζωές σώθηκαν μέσα σε χρονική περίοδο 6 μηνών λόγω της χρήσης τουρνικέ.

    Λόγω των μαζικών πυροβολισμών που συμβαίνουν στην Αμερική, δημιουργήθηκε το κίνημα “Stop the Bleed” που δίδαξε πολίτες, τεχνικές περιορισμού αιμορραγίας. 
    O Ian Weston (paramedic, διευθυντής του American Trauma Society), μιλώντας για την χρήση του τουρνικέ, δήλωσε "Θέλουμε να είναι το επόμενο ΚΑΡΠΑ (“We want to turn it into the next CPR”).

    Τα παραδείγματα είναι άπειρα. Είτε μιλάμε για πολεμικές επιχειρήσεις (Μogadishu 1993, Kajaki Dam 2006 κλπ), είτε μιλάμε για καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης σε πολιτικό περιβάλλον (Βομβιστική επίθεση στον μαραθώνιο της Βοστώνης, πυροβολισμοί σε σχολεία κλπ), η ανάγκη για περιορισμό της αιμορραγίας είναι σοβαρή. 

   

     Στα σημερινά δεδομένα, το τουρνικέ, σύμφωνα με τις οδηγίες του TCCC, είναι μιας χρήσης, η λωρίδα συμπίεσης δεν πρέπει να είναι ελαστική, το φάρδος της οποίας πρέπει κατ' ελάχιστο να είναι 5 εκ. πλάτος. Είναι πιο δραστικό όταν τοποθετείται στον τραυματία πριν αυτός πέσει σε υποογκαιμικό σοκ. Δεν τοποθετείτε ποτέ πάνω σε τσέπη που έχει αντικείμενα ή σε κάταγμα και τοποθετείτε ψηλά και σφικτά (Στην φάση του C.U.F, γιατί σε αυτήν την φάση δεν υπάρχει χρόνος να εκθέσεις το τραύμα).

     Τα τουρνικέ πονάνε όταν τοποθετούνται σωστά αλλά ο πιο ισχυρός πόνος επέρχεται όταν έχει επιτευχθεί ισχαιμία (περιορισμός της κυκλοφορίας του αίματος) 20 λεπτά μετά την εφαρμογή. Έτσι, πρέπει να έχουμε υπόψη, οτι με την τοποθέτηση του τουρνικέ, σύντομα θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και τον πόνο του τραυματία.

    Παρακάτω θα δούμε κάποια τουρνικέ.

   

    Το Combat Application Tourniquet (C-A-T) είναι μικρό ελαφρύ, τοποθετείται με το ένα χέρι και μπορεί να σταματήσει αιμορραγία σε άκρα. Έχει αποδειχθεί μετά τα τελευταία Lessons learn ότι στο πόδι το εν λόγω τουρνικέ (7th gen) μπορεί και να μην είναι αποτελεσματικό που σημαίνει ότι θα χρειαστεί 2ο.

    Σε σχέση με προηγούμενα μοντέλα έχει διαφορές, με βασικές οτι η πόρπη πλέον είναι μονή και όχι διπλή. Έτσι κερδίζουμε χρόνο στην τοποθέτηση αλλά χάνουμε σε ασφάλεια γιατί αν ξεκολλήσει το βέλκρο, μπορεί να λυθεί και τελείως. Ο μοχλός σύσφιξης, έχει πλέον μεταλική ενίσχυση εσωτερικά. Έτσι, ελαχιστοποιεί τις περιπτώσεις μοχλών που σπάνε κατά την τοποθέτηση. Το σημείο που γράφουμε την ώρα έχει αλλάξει από λευκό σε γκρι.

    Το τουρνικέ αυτό είναι εγκεκριμένο από την κοινότητα του TCCC.

                                             

    Τα SOF Tactical Tourniquet (SOFTT) και SOFTT WIDE είναι και αυτά προτεινόμενα από την κοινότητα του TCCC και αποτελεσματικά στο να σταματάνε την αιμορραγία σε άκρα. Είναι πολύ πιο αποτελεσματικά στην εφαρμογή στα πόδια σε σχέση με το CAT.

    O μοχλός σύσφιξης είναι μεταλικός, ασφαλίζει σε μεταλικό τριγωνάκι και η πόρπη του είναι αποσπώμενη, η οποία μπαίνει και βγαίνει εύκολα. Κάτι που το καθιστά ευκολότερο στη χρήση από το να προσπαθείς να περάσεις τον ιμάντα κάθε φορά.

    To EMT (Emergency and Military Tourniquet) είναι πολύ αποτελεσματικό και προτείνεται η χρήση του σε μέσα διακομιδής και νοσοκομεία. Δεν ενδείκνυται για το πεδίο της μάχης καθώς λειτουργεί με αέρα.
    Το τουρνικέ αυτό ΔΕΝ είναι εγκεκριμένο από την κοινότητα του TCCC.

    Το τουρνικέ ΝΑΤΟ, είναι πιο απλό, αφού αποτελείται από λιγότερα κομμάτια. Είναι αποτελεσματικό κάτω από όλες τις καιρικές συνθήκες και είναι ανθεκτικό. Είναι δύσκολο στην τοποθέτηση με το ένα χέρι και δεν έχει ταμπελάκι για την ώρα.

    Το τουρνικέ αυτό ΔΕΝ είναι εγκεκριμένο από την κοινότητα του TCCC.

    Ο τρόπος τοποθέτησης του, φαίνεται παρακάτω.

    Υπάρχουν πολλών ειδών τουρνικέ για άκρα. Εδώ είδαμε τα δύο είδη (C-A-T, SOFTT) που είναι εγκεκριμένα απο την κοινότητα του TCCC και δύο ακόμα δημοφιλή είδη. Πριν αποφασίσετε σε κάποιο, δείτε τα χαρακτηριστικά του και αν είναι εγκεκριμένο από τον φορέα που σας αφορά.

    Όποιο τουρνικέ και να έχετε πάνω σας, είναι άχρηστο αν εσείς δεν έχετε εκπαιδευτεί σε αυτό και εάν δεν συνεχίζετε να έχετε τριβή πάνω του.

Τουρνικέ Κορμού.   

    Υπάρχει η περίπτωση να έχουμε αιμορραγία απειλητική για τη ζωή που δεν είναι σε άκρα αλλά στον κορμό (λαιμό, μασχάλη, πύελο). Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχουν τυποποιημένα TQ κορμού, όπως αυτά που βλέπουμε παρακάτω.

 Τα τυποποιημένα και αυτοσχέδια τουρνικέ κορμού θα τα δούμε σε μελλοντικό άρθρο.